Akorlar

Şimdiye kadar müziğin yatay yapılarıyla (melodi, gam) ilgilendik. Bu bölümde müziğin dikey yapısını, yani armoniyi inceleyeceğiz.

Bir eseri icra ederken, kimi zaman gitar, akordiyon, piyano gibi bazı enstrümanların aynı anda birden çok farklı sese bastığını görürüz. Üç ya da daha fazla farklı sesin aynı anda duyulmasıyla elde ettiğimiz seslere akor denir. Akorlar genel olarak Latin harfleriyle gösterilirler (C, F, Dm, Gmaj7 gibi).

Triadlar

Majör, minör, arttırılmış ve eksiltilmiş akorlar; aralarında iki 3’lü aralığın olduğu üç farklı sesten oluşan triadlardan elde edilir. Şimdi akorların nasıl elde edildiğini ve temel majör, minör, arttırılmış ve eksiltilmiş triadları inceleyelim.

Dört çeşit triad vardır:

Triad	Majör Gam’daki Dereceleri	Aralıkları

Majör Triad	1 3 5	2 + 1,5
Minör Triad	1 3 5	1,5 + 2
Eksiltilmiş Triad (diminished)	1 3 5	1,5 + 1,5
Arttırılmış Triad (augmented)	1 3 5 #	2 + 2

2. Majör Triad’lar:

Majör bir gamın birinci, üçüncü ve beşinci derecesinden (1 3 5) oluşurlar. Majör triad ayrıca 2 Tam Ses (majör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek 1: Do majör akorunu bulalım:

1. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3. ve 5. seslerini alırız:

2. Yol: Do sesinden 2 tam aralık (majör üçlü aralık) ve 1,5 aralık (minör üçlü aralık) ilerleriz:

Do	________	Mi	_______	Sol
	2 tam ses		1,5 ses

Do majör akoruna ulaşırız:

Örnek 2: Re Bemol majör akorunu (D ) bulalım:

1. Yol: Re Bemol Majör gamını yazıyoruz ve 1., 3. ve 5. derecelerini buluyoruz:

2. Yol:

Re Bemol	__________	Fa	_________	La Bemol
	2 tam ses		1,5 ses

Böylelikle D akorunun Re bemol, Fa ve La bemol seslerinden oluştuğunu görüyoruz.

Tüm majör akorlar büyük Latin harfleriyle gösterilir.

Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolü	Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolü
Do Majör	Do Mi Sol	C	Fa Majör	Fa La Do	F
Sol Majör	Sol Si Re	G	Si Bemol Majör	Si Re Fa	B
Re Majör	Re Fa# La	D	Mi Bemol Majör	Mi Sol Si	E
La Majör	La Do# Mi	A	La Bemol Majör	La Do Mi	A
Mi Majör	Mi Sol# Si	E	Re Bemol Majör	Re Fa La	D
Si Majör	Si Re# Fa#	B	Sol Bemol Majör	Sol Si Re	G
Fa Diyez Majör	Fa# La# Do#	F#	Do Bemol Majör	Do Mi Sol	C
Do Diyez Majör	Do# Mi# Sol#	C#

Aşağıda bazı majör akor örnekleri gösterilmiştir.

2.Minör Triad’lar:

Minör bir gamın birinci, üçüncü ve beşinci derecesinden oluşur. Aynı zamanda bir majör gamın birinci derecesi, üçüncü derecesinin yarım ses pesi ve beşinci derecesinden (1 3 5) oluşurlar. Minör triad ayrıca 1,5 ses (minör üçlü) + 2 tam ses (majör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek : Do minör akorunu bulalım:

1. Yol: Do Minör gamını yazıp, 1., 3. ve 5. derecelerini buluruz:

2. Yol: Do Majör gamında 3. dereceyi bemol yaparız. (1 3 5):

Yukarıda görüldüğü gibi, herhangi bir majör akordaki 3. derece sesi yarım ses pesleştirilir ve o majör akorun minör akoru bulunur:

3. Yol: Do sesinden 1,5 ses (minör üçlü aralık) ve 2 tam (majör üçlü aralık) ses ilerleriz:

Do	__________	Mi bemol	_________	Re
	1,5 ses		2 tam ses

Minör akorlar, 3 farklı sembol ile gösterilebilir. Popüler müzik notasyonunda genelde büyük Latin harfinin yanına küçük ‘m’ harfi konarak gösterilir. Caz müziğinde büyük Latin harfinin yanına kısa çizgi konur (-). Klasik müzik eğitiminde küçük Latin harfi tercih edilebilir.

Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolleri	Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolleri
La Minör	La Do Mi	Am, A-, a	Re Minör	Re Fa La	Dm, D-, d
Mi Minör	Mi Sol Si	Em, E-, e	Sol Minör	Sol Si Re	Gm, G-, g
Si Minör	Si Re Fa#	Bm, B-, b	Do Minör	Do Mi Sol	Cm, C-, c
Fa# Minör	Fa# La Do#	F#m, F#-, f#	Fa Minör	Fa La Do	Fm, F-, f
Do# Minör	Do# Mi Sol#	C#m, C#-, c#	Si Bemol Minör	Si Re Fa	B m, B -, b
Sol# Minör	Sol# Si Re#	G#m, G#-, g#	Mi Bemol Minör	Mi Sol Si	E m, E -, e
Re# Minör	Re# Fa# La#	D#m, D#-, d#	La Bemol Minör	La Do Mi	A m, A -, a
La# Minör	La# Do# Mi#	A#m, A#-, a#

Aşağıda bazı minör akor örnekleri gösterilmiştir:

3. Eksiltilmiş (Diminished) Triad’lar:

Minör bir triadın beşinci derecesinin yarım ses eksiltilmesiyle oluşur. Majör bir triadın üçüncü ve beşinci derecelerinin yarım ses pesleştirilmesiyle de oluşur (1 3 5 ). Aynı zamanda 1,5 ses (minör üçlü) + 1,5 ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek: Do eksiltilmiş akorunu bulalım:

1. Yol: Do Minör triadını yazıp, 5. dereceyi yarım ses pesleştiririz:

2. Yol: Do Majör triadını yazıp, 3. ve 5. dereceyi yarım ses pesleştiririz:

3. Yol: Do sesinden 1,5 ses (minör üçlü aralık) ve 1,5 ses (minör üçlü aralık) ilerleriz:

Do	__________	Mi bemol	_________	Sol bemol
	1,5 ses		1,5 ses

Eksiltilmiş akorlar, büyük ya da küçük Latin harfinin sağ üst köşesine konan küçük bir çember sembolü (◦) ile gösterilir. Popüler müzik ve caz müziği notasyonunda genelde büyük Latin harfinin yanına konarken, klasik müzik eğitiminde küçük Latin harfinin yanına konur. Bir diğer kullanım da büyük Latin harfinin yanına İngilizcede ‘diminished’ (eksiltilmiş) kelimesinin kısaltması olan ‘dim’ sözcüğünün konulmasıdır (örnek: Cdim).

Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolü	Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolü
Do Eksiltilmiş	Do Mi Sol	Cº, Cdim, cº	Fa Eksiltilmiş	Fa La Do	Fº, Fdim,fº
Sol Eksiltilmiş	Sol Si Re	Gº, Gdim, gº	Si Bemol Eksiltilmiş	Si Re Fa	B º, Bdim, b º
Re Eksiltilmiş	Re Fa La	Dº, Ddim, dº	Mi Bemol Eksiltilmiş	Mi Sol Si	E º, E dim , e º
La Eksiltilmiş	La Do Mi	Aº, Adim, aº	La Bemol Eksiltilmiş	La Do Mi	A º, A dim, a º
Mi Eksiltilmiş	Mi Sol Si	Eº, Edim, eº	Re Bemol Eksiltilmiş	Re Fa La	D º, D dim, d º
Si Eksiltilmiş	Si Re Fa	Bº, Bdim, bº	Sol Bemol Eksiltilmiş	Sol SiRe	G º,G dim, g º
Fa Diyez Eksiltilmiş	Fa# La Do	F#º, Fdim, f#º	Do Bemol Eksiltilmiş	Do MiSol	C º,C dim, c º
Do Diyez Eksiltilmiş	Do# Mi Sol	C#º, C#dim, c#º

Aşağıda bazı eksiltilmiş triad örnekleri verilmiştir.

4. Arttırılmış (Augmented) Triad’lar:

Majör bir triadın beşinci derecesinin yarım ses tizleştirilmesiyle oluşur (1 3 5 # ). Aynı zamanda 2 tam ses (majör üçlü) + 2 tam ses (majör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.

Örnek : Do arttırılmış akorunu bulmak istiyoruz:

1. Yol: Do Majör triadını yazıp, 5. dereceyi yarım ses tizleştiririz:

2. Yol: Do sesinden 2 tam ses (majör üçlü aralık) ve 2 tam ses (majör üçlü aralık) ilerleriz:

Do	__________	Mi	_________	Sol diyez
	2 tam ses		2 tam ses

Arttırılmış akorlar, büyük Latin harfinin sağ üst köşesine konan artı sembolü (+) ile gösterilir. Bir diğer kullanım da büyük Latin harfinin yanına İngilizcede ‘augmented’ (arttırılmış) kelimesinin kısaltması olan ‘aug’ sözcüğünün konulmasıdır (örnek: Caug).

Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolü	Akor İsmi	Aldığı Sesler	Sembolü
Do Arttırılmış	Do Mi Sol #	C + , Caug	Fa Arttırılmış	Fa La Do #	F + , Faug
Sol Arttırılmış	Sol Si Re #	G + , Gaug	Si Bemol Arttırılmış	Si Re Fa #	B + , B aug
Re Arttırılmış	Re Fa# La#	D + , Daug	Mi Bemol Arttırılmış	Mi Sol Si	E + , E aug
La Arttırılmış	La Do# Mi #	A + , Aaug	La Bemol Arttırılmış	La Do Mi	A + , A aug
Mi Arttırılmış	Mi Sol# Si #	E + , Eaug	Re Bemol Arttırılmış	Re Fa La	D + , D aug
Si Arttırılmış	Si Re# Fa	B + , Baug	Sol Bemol Arttırılmış	Sol Si Re	G + , G aug
Fa Diyez Arttırılmış	Fa# La# Do	F# + , F#aug	Do Bemol Arttırılmış	Do Mi Sol	C + ,C aug
Do Diyez Arttırılmış	Do# Mi# Sol	C# + , C#aug

Aşağıda bazı arttırılmış triad örnekleri verilmiştir.